Mevlana Xalid Bağdadi

Mevlana Xalid Bağdadi

Halk arasında “Mevlana Xalid Al Kurdi” veya”Mevlana Xalid Al Bagdadi) olarakta bilinen Mev-lana Xalit 1779 yılında Kürdistanın Güneyinde Şehrezor mıntıkasında (şimdiki Süleymaniye ) Süleymaniye’ye 8 kilometre mesafedeki Karadağ kasabasında dünya’ya geldi.

Doğduğu ve yetiştiği bölge bir çok Kürt alim’inin yetiştiği bereketli bir bölgedir.Burada bir çok alim ve din adamından ders aldıktan sonra 1804 yılında Medine’ye gitti.Burada Farsça dilinde Kasidey-i Muhammediye’yi yazdı.Medinede karşılaştığı bir Yemen’liden”Ey Xalit Mekke’ye gidersen burada edeb’e aykırı bir şeyle karşılaşırsan hemen red etme”dedi.Bir Cuma Günü Kabe’de Delaili Hayratı okurken birisinin sırtını Kabe’ye dönüp kendisine baktığını gördü.”Şuna Bak sırtını kabe’ye dönmüş diye düşünürken”, o şahıs kendisine “mümine hürmet Kabe’ye hürmet- ten öncedir.

Bunun için yüzümü sana çevirdim.sana yapılan nasihatı ne çabuk unuttun”dedi.Bu şahıstan özür dileyip “beni talebeliğine kabul et”ricasında bulundu.Bu şahısta kendisine”sen burada olgunlaşamazsın,senin işin Hindistanda tamam olur” dedi.Bu şahsın Nakşibendiliğin kurucusu Abdullah-ı Dehlevi olduğu rivayet edilmektedir.

Bir gün Hindistan’dan Mirza Abdurrahim isminde bir şahıs kendisine gelerek”Hocamız Şex Abdul lah Dehlevi selam söyledi bu tarafa gelsin” dedi.İkisi birlikte 1808 yılında Abdulah-ı Dehlevinin medresesinin bulunduğu Cihanabad şehrine gittiler.Şex Adllah Dehlev-i onun nefsini temizlemek için dergah’ın temizlik işlerini yapmasını istedi.Mevlana Xalit burada Nakşibendiliği ögrenip beş yıl sonra “irşad icazeti” alıp Süleymaniye’ye döndü.İki yıl sonrada bagdat’a yerleşerek burada ögrencilerine tefsir,hadis,tasavvuf ve fıkıh dersleri verdi. Bagdat’ta ileride Kürd meslesi konusunda darağacına giden iki ünlü ismin dedelerini yetiştirerek Nakşibendiliği yaymak üzere Kürdistanın kuzeyine gönderdi.

Bu kişiler Şex Seid’in dedesi Şex Ali Sedi ile Seyit A.Kadir’in dedesi Nehrili Şex Tahiré Şemzinani idi. Şex Tahir’in oğlu Şex Ubeydullah Şemzinani de Osmanlı ve İran yöneti mine başkaldıran ünlü “Ubeydillah Nehri”harekatının lideri idi. Mevlana Xalid’in babası Pir Mikail dir.Annesinin soyu ise Hz.Ali(Keremallahuvecahuya) dayan- maktadır.

Mevlana Xalit’in en büyük özelliği ise medreselerinde Osmanlıca,Arapça,Farsça nın yanında Kürdçe’ninde eğitim dili olarak kullanılması idi.Mustafa Kemal’in Tevhid-i Tedrisat Yasasını TBMM çıkartırıp Kürdistan’daki medreseleri kapattırmasının temel sebeplerinden biriside bu medreselerde eğitimin Kürtçe yapılması idi.

Mevlana Xalit vasiyetinde şunları söylemektedir”Sana Allah’tan korkmayı,O’na itaat etmeyi, İnsanlara eza vermemeyi tavsiye ederim.Buna özellikle Haremeyni Şerifiyende dikkat edersin.

Herkes seni gıybet etse bile sen kimseyi gıybet(dedikodusunu) yapma.nefsin için kimseden dünya malı alma.Ancak şerefinin müsaade ettiğini al.Onuda hayır yolunda sarfet.Mumin kardeşlerin açken,yoksul iken onu nefsinin arzuları için harcama.Kimseyi hor görme.kendini kimseden üstün görme.Kalbi ve bedeni ibadetlere yönel.Ömrünü böyle geçir.İhlas olmadan niyet sahih olmaz.”

Mevlana Xalit ömrü boyunca kendilerine icazet verdiği 67 halifesinden 33 tanesi Kürt idi. 1827 yılında Şam’da iken yaşanan bir veba salgını sonucu veba hastalığına yakalanarak hakkın rahmetine kavuştu.Mezarı Şam’ın kuzeyindeki kasiyun dağının eteğindeki medresesindedir.